Trong hơn một thập kỷ đồng hành cùng các doanh nghiệp, Mafitech – đơn vị tiên phong trong quản trị AI và ứng dụng AI trong quản trị – nhận thấy một nghịch lý rất rõ ràng: nhiều công ty sở hữu những bản chiến lược được xây dựng công phu, thuê cả đội ngũ tư vấn hàng đầu và dành hàng tháng trời để hoạch định. Thế nhưng, khi bước vào giai đoạn triển khai, kết quả lại thường khác xa kỳ vọng.
Theo Harvard Business Review, hơn 70% chiến lược doanh nghiệp thất bại ở giai đoạn thực thi, cho thấy một sự thật phũ phàng: chiến lược giỏi không đảm bảo thành công, nếu doanh nghiệp không tìm được cách để biến nó thành hành động cụ thể. “Khoảng cách thực thi” – execution gap – chính là lý do khiến tầm nhìn dài hạn không thể chuyển hóa thành kết quả thực tế.
Vậy vì sao nhiều doanh nghiệp thất bại trong việc kết nối chiến lược với thực thi? Liệu AI trong quản trị có thể giúp thu hẹp khoảng cách này không? Trong bài viết này, Mafitech sẽ cùng bạn phân tích nguyên nhân, bài học và giải pháp giúp doanh nghiệp ứng dụng quản trị AI để biến chiến lược thành hành động hiệu quả.
Khoảng cách giữa chiến lược và thực thi (Execution Gap) là gì?
Trong lý thuyết quản trị, “execution gap” được hiểu là khoảng cách giữa chiến lược được hoạch định và những gì thực sự diễn ra trong quá trình triển khai. Đây là tình trạng phổ biến ở cả doanh nghiệp nhỏ và tập đoàn lớn.
Một công ty có thể đặt ra mục tiêu chiếm 20% thị phần trong 5 năm tới. Tuy nhiên, khi cascade xuống các phòng ban, đội sales chỉ tập trung vào doanh thu ngắn hạn, marketing lại ưu tiên brand awareness, còn bộ phận vận hành thì lo giảm chi phí. Kết quả là mỗi phòng ban chạy theo KPI riêng, trong khi mục tiêu chung bị bỏ quên.
Theo một khảo sát toàn cầu của Strategy& (PwC), hơn 61% lãnh đạo thừa nhận họ gặp khó khăn trong việc đưa chiến lược thành hành động. Nguyên nhân chính là sự thiếu liên kết: mục tiêu chiến lược không được gắn kết chặt chẽ với KPI, quy trình, và trách nhiệm của từng cá nhân.
Execution gap không chỉ làm lãng phí nguồn lực mà còn khiến doanh nghiệp đánh mất cơ hội cạnh tranh. Trong khi các đối thủ biết cách kết nối chiến lược với thực thi, công ty lại mất thời gian chạy theo mục tiêu ngắn hạn và rơi vào vòng luẩn quẩn.
Vì sao chiến lược thất bại trong thực thi?
Có nhiều nguyên nhân khiến chiến lược thất bại ở giai đoạn triển khai. Mafitech tổng hợp 4 nguyên nhân chính thường gặp nhất.
- Thiếu cascade mục tiêu từ trên xuống dưới. Lãnh đạo thường chỉ nói về chiến lược ở cấp độ vĩ mô mà không dịch nó thành ngôn ngữ dễ hiểu cho từng phòng ban. Nhân viên tuyến đầu không thấy được mối liên hệ giữa công việc hàng ngày với tầm nhìn 5 năm. Điều này tạo ra sự rời rạc trong toàn tổ chức.
- KPI tách rời chiến lược. Nhiều công ty giao KPI theo kiểu “chạy số” mà không quan tâm đến việc KPI đó có phục vụ chiến lược hay không. Kết quả là phòng ban hoàn thành KPI nhưng công ty vẫn thất bại trong mục tiêu dài hạn. Ví dụ, sales đạt doanh thu tốt nhưng lại bán sản phẩm có biên lợi nhuận thấp, không đúng hướng chiến lược.
- Thiếu công cụ theo dõi và điều chỉnh. Chiến lược thường được viết ra một lần và sau đó ít khi được rà soát. Doanh nghiệp không có hệ thống dashboard, không tổ chức review định kỳ nên không kịp điều chỉnh khi thị trường thay đổi.
- Văn hóa tổ chức yếu. Nếu nhân viên coi chiến lược là “chuyện của lãnh đạo” thì chắc chắn không ai cam kết thực thi. Văn hóa accountability (trách nhiệm giải trình) và minh bạch không tồn tại, dẫn đến tình trạng ai cũng làm việc trong “cái silo” của mình.
Case study doanh nghiệp thất bại vì khoảng cách thực thi chiến lược
WeWork – Bong bóng từ chiến lược mở rộng ảo tưởng
WeWork từng được ca ngợi như “kỳ lân” toàn cầu, với định giá 47 tỷ USD. Chiến lược của họ là “chiếm lĩnh toàn cầu” bằng cách mở văn phòng ồ ạt khắp các thành phố lớn. Tuy nhiên, ban lãnh đạo chỉ tập trung vào KPI số lượng văn phòng mở mới mà bỏ qua hiệu quả vận hành. Khi thị trường thay đổi, chi phí tăng cao, WeWork nhanh chóng sụp đổ, giá trị còn chưa tới 10% ban đầu. Đây là ví dụ điển hình cho việc chiến lược không gắn với thực thi bền vững.
Evergrande – Tham vọng mở rộng, cái giá của đòn bẩy
Tập đoàn bất động sản Evergrande (Trung Quốc) theo đuổi chiến lược mở rộng thần tốc, đầu tư vào hàng trăm dự án cùng lúc. Tuy nhiên, họ không kiểm soát được dòng tiền, nợ trái phiếu phình to. Khi thị trường bất động sản chững lại, Evergrande rơi vào khủng hoảng thanh khoản, trở thành một trong những vụ vỡ nợ lớn nhất thế giới. Đây là minh chứng cho việc thiếu gắn kết giữa chiến lược tăng trưởng và khả năng thực thi tài chính.
FLC – Tăng trưởng nóng nhưng thiếu nền tảng
Ở Việt Nam, FLC là ví dụ rõ ràng cho sự thất bại khi chiến lược tăng trưởng không được hỗ trợ bởi hệ thống quản trị hiệu quả. Họ mở rộng vào nhiều lĩnh vực cùng lúc, từ bất động sản đến hàng không, nhưng thiếu kiểm soát vốn, quản trị rủi ro và cơ chế thực thi minh bạch. Kết quả là hàng loạt dự án bị đình trệ, niềm tin thị trường suy giảm.
👉 Điểm chung trong cả 3 case study trên là: chiến lược tham vọng nhưng thiếu công cụ thực thi đồng bộ, dẫn đến thất bại.
Giải pháp để thu hẹp khoảng cách chiến lược và thực thi
Để khắc phục execution gap, doanh nghiệp cần một cách tiếp cận hệ thống hơn. Có bốn giải pháp chính mà Mafitech khuyến nghị:
Một là, xây dựng cơ chế cascade mục tiêu. Từ chiến lược cấp cao, mục tiêu phải được phân bổ xuống các phòng ban và cá nhân. Nhân viên phải hiểu rõ công việc của họ đang đóng góp như thế nào vào mục tiêu lớn.
Hai là, liên kết KPI với chiến lược. KPI không chỉ là con số vận hành, mà phải được thiết kế để phục vụ chiến lược. Ví dụ, nếu chiến lược là mở rộng thị phần, thì KPI không chỉ dừng ở doanh thu mà cần có chỉ số về khách hàng mới, độ phủ kênh phân phối.
Ba là, áp dụng các mô hình quản trị đã được kiểm chứng. Những framework như OGSM, OKR, Balanced Scorecard, Hoshin Kanri hay 4DX giúp doanh nghiệp có công cụ để gắn kết mục tiêu với hành động, vừa đảm bảo tầm nhìn dài hạn vừa duy trì sự linh hoạt.
Bốn là, xây dựng văn hóa accountability. Đây là yếu tố mềm nhưng cực kỳ quan trọng. Nếu không có sự minh bạch và cam kết trách nhiệm từ mỗi cá nhân, thì dù có mô hình hay công cụ, chiến lược cũng khó thành công.
Công nghệ và AI trong việc kết nối chiến lược với thực thi
Trong kỷ nguyên số, công nghệ – đặc biệt là AI – đang mở ra một cách tiếp cận hoàn toàn mới cho strategy execution.
Ngày nay, AI có thể giúp doanh nghiệp viết OKR và OGSM, gợi ý mục tiêu và Key Results dựa trên dữ liệu lịch sử và thị trường. Dashboard realtime cho phép CEO theo dõi KPI và tiến độ chiến lược hằng ngày, thay vì chờ báo cáo hàng tháng. Các hệ thống AI Copilot có thể phân tích dữ liệu tài chính, thị trường, nhân sự để đưa ra cảnh báo sớm về rủi ro, đồng thời đề xuất phương án điều chỉnh.
Điều này không chỉ giúp rút ngắn khoảng cách giữa hoạch định và thực thi, mà còn giúp lãnh đạo ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn. Mafitech tin rằng trong tương lai, sự kết hợp giữa mô hình quản trị chiến lược và trí tuệ nhân tạo sẽ là “bộ đôi vàng” giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh.
Bài học cho doanh nghiệp: từ thất bại đến thành công
Điểm chung của những doanh nghiệp thất bại trong thực thi chiến lược là không có sự gắn kết đồng bộ giữa mục tiêu và hành động. Bài học rút ra là: chiến lược tốt thôi chưa đủ, điều quan trọng là phải có hệ thống thực thi kỷ luật.
Doanh nghiệp cần thường xuyên review chiến lược, tổ chức các buổi check-in OKR hoặc BSC theo chu kỳ ngắn (hàng quý, hàng tháng). Đồng thời, lãnh đạo phải đóng vai trò là “người gác cổng” đảm bảo sự kết nối này. Khi nhân viên hiểu rõ vai trò của mình trong bức tranh chiến lược, và khi kết quả được đo lường minh bạch, tổ chức sẽ vận hành như một cỗ máy đồng bộ.
Kết luận
Chiến lược chỉ có giá trị khi được thực thi. Thực tế cho thấy, 70% doanh nghiệp thất bại không phải vì chiến lược sai, mà vì không có hệ thống thực thi hiệu quả. Execution gap chính là “hố sâu” mà nhiều công ty ngã xuống.
Để vượt qua, doanh nghiệp cần: cascade mục tiêu xuống mọi cấp, liên kết KPI với chiến lược, áp dụng các mô hình quản trị như OGSM, OKR, BSC, Hoshin Kanri, 4DX, và tận dụng sức mạnh của công nghệ AI. Quan trọng hơn hết, cần xây dựng văn hóa accountability, nơi mọi người đều hiểu chiến lược không chỉ là tài liệu, mà là kim chỉ nam cho hành động hàng ngày.
👉 Nếu bạn muốn tìm hiểu chi tiết hơn về các mô hình cụ thể giúp kết nối chiến lược với thực thi, Mafitech mời bạn tham khảo thêm bài viết:
- 5 mô hình phổ biến nhất giúp doanh nghiệp thực thi chiến lược hiệu quả
- Xây KPI bằng AI: Quy trình 7 bước để không còn “chỉ tiêu ảo”
FAQ
Execution gap là khoảng cách giữa chiến lược được hoạch định và những gì thực sự được triển khai trong thực tế. Đây là tình trạng rất phổ biến: lãnh đạo đưa ra chiến lược dài hạn nhưng nhân viên tuyến dưới không hiểu hoặc không biết cách thực hiện. Hậu quả là các phòng ban chạy theo KPI riêng, thiếu liên kết với mục tiêu chung. Nhiều khảo sát cho thấy hơn 70% chiến lược thất bại vì lý do này. Để thu hẹp execution gap, doanh nghiệp cần cascade mục tiêu từ trên xuống dưới, liên kết KPI với chiến lược và áp dụng mô hình quản trị phù hợp như OGSM, OKR hay BSC.
Nguyên nhân phổ biến khiến chiến lược thất bại trong thực thi là gì?
Chiến lược thường thất bại vì bốn lý do chính: mục tiêu không được cascade xuống phòng ban, KPI rời rạc không gắn với chiến lược, thiếu công cụ theo dõi đánh giá, và văn hóa trách nhiệm giải trình (accountability) còn yếu. Khi nhân viên không thấy được vai trò của mình trong chiến lược, họ sẽ chỉ làm công việc “cho xong KPI” chứ không hướng tới mục tiêu chung. Ngoài ra, môi trường biến động nhanh cũng khiến nhiều chiến lược lỗi thời nếu doanh nghiệp không có cơ chế review, điều chỉnh thường xuyên.
Có những case study nào về doanh nghiệp thất bại trong thực thi chiến lược?
Một số ví dụ điển hình gồm WeWork, Evergrande và FLC. WeWork thất bại vì tập trung vào số lượng văn phòng mở mới mà bỏ qua hiệu quả tài chính. Evergrande rơi vào khủng hoảng vì chiến lược mở rộng thiếu kiểm soát dòng tiền. FLC tại Việt Nam tăng trưởng quá nóng, đầu tư dàn trải nhưng thiếu quản trị minh bạch. Điểm chung của cả ba là chiến lược tham vọng nhưng không được hỗ trợ bởi hệ thống thực thi kỷ luật. Đây là bài học rõ ràng: chiến lược tốt thôi chưa đủ, cần có công cụ và văn hóa thực thi đồng bộ.
Doanh nghiệp có thể làm gì để thu hẹp khoảng cách chiến lược và thực thi?
Để thu hẹp execution gap, doanh nghiệp cần một hệ thống tiếp cận toàn diện. Trước hết, lãnh đạo phải cascade mục tiêu từ cấp công ty xuống phòng ban và cá nhân. Tiếp theo, KPI phải được thiết kế để phục vụ chiến lược thay vì chỉ đo hiệu suất. Doanh nghiệp cũng cần áp dụng các mô hình quản trị như OGSM, OKR, Balanced Scorecard, Hoshin Kanri hoặc 4DX để tạo cấu trúc triển khai rõ ràng. Cuối cùng, văn hóa accountability và minh bạch phải được xây dựng, để mỗi nhân viên đều thấy mình có trách nhiệm trong việc hiện thực hóa chiến lược.
Công nghệ và AI đóng vai trò gì trong việc thực thi chiến lược?
AI và công nghệ số đang trở thành “trợ thủ” đắc lực cho CEO trong thực thi chiến lược. AI có thể giúp viết OKR hoặc OGSM, gợi ý mục tiêu dựa trên dữ liệu. Các dashboard realtime cho phép doanh nghiệp theo dõi tiến độ KPI liên tục thay vì chờ báo cáo. AI Copilot thậm chí có thể phân tích dữ liệu tài chính, khách hàng, nhân sự để đưa ra cảnh báo sớm và đề xuất điều chỉnh chiến lược. Điều này giúp doanh nghiệp không chỉ thu hẹp khoảng cách giữa hoạch định và hành động, mà còn ra quyết định nhanh hơn và chính xác hơn.
Doanh nghiệp nhỏ có cần áp dụng mô hình quản trị chiến lược không?
Có. Doanh nghiệp nhỏ hay startup cũng rất cần mô hình quản trị chiến lược, nhưng nên bắt đầu từ những framework đơn giản và linh hoạt. OKR và OGSM là lựa chọn phổ biến, vì dễ triển khai, giúp doanh nghiệp vừa giữ được định hướng dài hạn vừa điều chỉnh nhanh theo thị trường. Với đội nhóm nhỏ, có thể áp dụng thêm 4DX để tăng tính cam kết và tập trung. Những mô hình phức tạp như BSC hay Hoshin Kanri thường phù hợp hơn với tổ chức lớn. Điều quan trọng là bắt đầu sớm và xây dựng văn hóa thực thi ngay từ đầu.
Làm thế nào để kết hợp nhiều mô hình thực thi chiến lược cùng lúc?
Nhiều doanh nghiệp thành công thường kết hợp nhiều mô hình thay vì chỉ dùng một. Ví dụ, họ có thể dùng OGSM để định hướng dài hạn, áp dụng BSC để quản trị đa chiều, và triển khai OKR hằng quý để giữ sự linh hoạt. Ở cấp đội nhóm, 4DX có thể được áp dụng để đảm bảo cam kết hành động mỗi tuần. Việc kết hợp giúp tận dụng thế mạnh của từng mô hình và bù đắp điểm yếu của nhau. Điều quan trọng là phải có một “kiến trúc quản trị” rõ ràng để các mô hình không chồng chéo, mà hỗ trợ lẫn nhau trong việc hiện thực hóa chiến lược.
