Khi tham gia vào thị trường chứng khoán, câu hỏi lớn nhất mà nhà đầu tư nào cũng phải đối mặt là: “Liệu cổ phiếu này có đang bị định giá quá cao hay quá thấp?”. Câu trả lời nằm ở định giá cổ phiếu – một kỹ năng quan trọng giúp bạn xác định giá trị nội tại của một doanh nghiệp.
Bài viết này sẽ giới thiệu các phương pháp định giá cổ phiếu cơ bản và giúp bạn hiểu tại sao việc này lại là chìa khóa để đầu tư thành công.
Tại sao bạn cần phải biết định giá cổ phiếu?
Định giá cổ phiếu là quá trình xác định giá trị nội tại (giá trị thực) của một công ty và so sánh nó với giá thị trường hiện tại. Mục tiêu cuối cùng là để tìm ra những cơ hội:
- Cổ phiếu bị định giá thấp (Undervalued): Giá thị trường thấp hơn giá trị thực. Đây là “món hời” tiềm năng để mua vào.
- Cổ phiếu được định giá cao (Overvalued): Giá thị trường cao hơn giá trị thực. Cảnh báo rủi ro và nên xem xét bán ra hoặc tránh mua.
Hiểu được giá trị thực giúp bạn đầu tư có kỷ luật, tránh mua phải những cổ phiếu “đắt đỏ” chỉ vì xu hướng hoặc FOMO (hội chứng sợ bỏ lỡ).
Ba phương pháp định giá cổ phiếu cơ bản cho người mới
Phương pháp định giá so sánh (Relative valuation)
Đây là cách nhanh chóng và trực quan nhất để đánh giá một cổ phiếu. Bạn so sánh các chỉ số của công ty đó với các đối thủ cùng ngành hoặc với chính nó trong quá khứ.
Chỉ số P/E (Price to Earnings Ratio – Hệ số giá trên lợi nhuận)
- Công thức: P/E = Giá thị trường 1 cổ phiếu (Price) / Lợi nhuận trên 1 cổ phiếu (EPS)
- Ý nghĩa: P/E cho biết nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu tiền cho 1 đồng lợi nhuận của công ty.
- Cách dùng: Một công ty có P/E = 10 nghĩa là bạn trả 10,000 VNĐ để được hưởng 1,000 VNĐ lợi nhuận. Hãy so sánh P/E của công ty với trung bình ngành. Nếu P/E thấp hơn đáng kể, đó có thể là dấu hiệu cổ phiếu đang rẻ.
Chỉ số P/B (Price to Book Ratio – Hệ số Giá trên giá trị sổ sách)
- Công thức: P/B = Giá thị trường 1 cổ phiếu / Giá trị sổ sách trên 1 cổ phiếu (Book Value per Share)
- Ý nghĩa: P/B so sánh giá thị trường với giá trị tài sản thuần của công ty (sau khi trừ đi nợ).
- Cách dùng: P/B < 1 có thể cho thấy cổ phiếu đang được giao dịch thấp hơn giá trị tài sản thực của nó. Phương pháp này phù hợp với các công ty có nhiều tài sản hữu hình như ngân hàng, bất động sản.
Phương pháp định giá chiết khấu dòng tiền (DCF)
Đây là phương pháp định giá được đánh giá cao nhất về mặt lý thuyết, vì nó dựa trên nguyên tắc cốt lõi: giá trị của một công ty nằm ở tất cả các dòng tiền mà nó sẽ tạo ra trong tương lai.
- Nguyên lý cơ bản: Một đồng tiền nhận được trong tương lai có giá trị thấp hơn một đồng tiền nhận được hôm nay. DCF “chiết khấu” (quy đổi) tất cả các dòng tiền tương lai này về giá trị hiện tại.
- Công thức (Đơn giản hóa):
Giá Trị Doanh Nghiệp = Dòng Tiền Tự Do Dự Kiến trong Tương Lai / (Tỷ Lệ Chiết Khấu – Tỷ Lệ Tăng Trưởng)
- Ưu điểm: Tính đến tiềm năng tăng trưởng dài hạn và sức khỏe dòng tiền thực tế.
- Nhược điểm: Đòi hỏi nhiều giả định về tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ chiết khấu, dễ dẫn đến sai số nếu các giả định không chính xác.
Lời khuyên: Người mới có thể sử dụng các mẫu DCF có sẵn (DCF Template) trên internet để làm quen với phương pháp này.
Phương pháp định giá theo tài sản (Asset-based valuation)
Phương pháp này tập trung vào việc tính toán tổng giá trị thị trường của tất cả tài sản mà công ty sở hữu (cả hữu hình và vô hình) và trừ đi các khoản nợ.
- Phù hợp nhất với: Các công ty có cấu trúc tài chính đơn giản, sở hữu nhiều tài sản có giá trị dễ định lượng như bất động sản, thiết bị (ví dụ: công ty khai thác, sản xuất).
- Hạn chế: Khó áp dụng cho các công ty công nghệ, dịch vụ nơi giá trị chủ yếu đến từ tài sản vô hình như thương hiệu, bản quyền, chất xám.
Tư duy đúng khi định giá cổ phiếu
Sau khi nắm được các phương pháp định giá cổ phiếu, điều quan trọng hơn là hiểu cách tư duy đúng khi áp dụng. Bởi lẽ, con số chỉ là công cụ, còn quyết định đầu tư lại phụ thuộc vào góc nhìn và sự phán đoán của mỗi người
- Không có phương pháp nào là hoàn hảo: Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm. Nhà đầu tư nên kết hợp nhiều phương pháp để có cái nhìn toàn diện nhất.
- Định giá là cả khoa học và nghệ thuật: Nó đòi hỏi bạn không chỉ có kỹ năng phân tích dữ liệu mà còn có sự phán đoán về tương lai của doanh nghiệp và ngành.
- Định giá là cho dài hạn: Theo Benjamin Graham, “người cha của trường phái đầu tư giá trị”, thị trường có thể “điên rồ” trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn, giá cổ phiếu sẽ luôn phản ánh giá trị thực.
Kết luận
Định giá cổ phiếu là nền tảng của đầu tư theo trường phái giá trị. Là người mới, bạn hãy bắt đầu bằng việc làm quen với các chỉ số P/E, P/B và so sánh chúng trong cùng ngành. Dần dần, hãy tìm hiểu sâu hơn về phương pháp DCF để nâng tầm kỹ năng phân tích của mình.
Hãy nhớ lời của Warren Buffett: “Giá là thứ bạn phải trả, giá trị là thứ bạn nhận được.” Việc định giá chính là quá trình giúp bạn đảm bảo rằng thứ bạn nhận được xứng đáng với thứ bạn phải trả.
