Trong vài năm qua, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành từ khóa quen thuộc trong mọi cuộc thảo luận về quản trị và nhân sự. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp mới dừng lại ở bước “áp dụng” – nghĩa là đưa một vài công cụ AI vào quy trình hiện hữu để xử lý tác vụ lặp lại, tiết kiệm thời gian. Điều mà nhiều lãnh đạo nhận ra là cách tiếp cận này khó tạo nên sự bứt phá dài hạn. Giá trị thật sự chỉ xuất hiện khi tổ chức “thích ứng AI”: thiết kế lại công việc, xây dựng khung quản trị và đào tạo lại lực lượng lao động để AI trở thành một phần trong hệ điều hành doanh nghiệp.
Từ Áp dụng AI đến Thích ứng AI: Sự khác biệt cốt lõi
Áp dụng AI thường tập trung vào việc triển khai các công cụ AI để giải quyết các vấn đề cụ thể, chẳng hạn như tự động hóa quy trình tuyển dụng, phân tích dữ liệu nhân sự hoặc tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Ví dụ, nhiều doanh nghiệp sử dụng các hệ thống AI như chatbot để trả lời câu hỏi của ứng viên hoặc phần mềm phân tích dữ liệu để dự đoán xu hướng nghỉ việc. Tuy nhiên, cách tiếp cận này thường mang tính ngắn hạn và rời rạc, thiếu sự kết nối với chiến lược tổng thể.
Ngược lại, thích ứng AI đòi hỏi một tư duy toàn diện, nơi AI được tích hợp sâu vào văn hóa, chiến lược và quy trình của tổ chức. Khái niệm “thích ứng AI” không dừng ở việc triển khai phần mềm, mà đặt ra câu hỏi: AI sẽ thay đổi bản chất công việc thế nào, con người cần bổ sung năng lực gì, và ai sẽ chịu trách nhiệm giám sát? Nghiên cứu toàn cầu chỉ ra rằng những doanh nghiệp hiệu suất cao đã tái thiết kế luồng công việc và bổ nhiệm lãnh đạo chuyên trách AI, thay vì để từng phòng ban tự thử nghiệm công cụ rời rạc. Đây chính là bước chuyển quan trọng, biến AI từ “cánh tay phụ” thành “đồng nghiệp số”.
Dẫn chứng thực tiễn
Theo báo cáo của McKinsey (2023), các doanh nghiệp áp dụng AI một cách chiến lược có thể tăng năng suất lao động toàn cầu lên 0.1-0.6% hàng năm, dẫn đến giá trị kinh tế thêm 2.6-4.4 nghìn tỷ USD. Một ví dụ điển hình là Unilever, công ty đã triển khai AI trong quy trình tuyển dụng toàn cầu, nhưng không chỉ dừng lại ở việc tự động hóa. Unilever đã đào tạo đội ngũ nhân sự để sử dụng dữ liệu từ AI nhằm cá nhân hóa trải nghiệm ứng viên, từ đó nâng cao tỷ lệ giữ chân nhân tài lên 16%.
Phương pháp luận để thích ứng AI trong quản trị và nhân sự
Để chuyển từ áp dụng sang thích ứng AI, các doanh nghiệp cần áp dụng một số phương pháp luận sau:
1. Xây dựng tư duy AI-First trong lãnh đạo
Lãnh đạo cần hiểu rõ tiềm năng của AI và định hình lại chiến lược doanh nghiệp dựa trên dữ liệu và công nghệ. Điều này bao gồm việc xác định các lĩnh vực mà AI có thể tạo ra giá trị lớn nhất, chẳng hạn như phân tích hành vi nhân viên để cải thiện môi trường làm việc hoặc dự đoán nhu cầu nhân sự dựa trên xu hướng thị trường.
2. Đào tạo và nâng cao kỹ năng nhân sự
Thích ứng AI đòi hỏi đội ngũ nhân viên không chỉ biết cách sử dụng các công cụ AI mà còn hiểu cách làm việc cùng AI để nâng cao hiệu quả. Điều này bao gồm việc đào tạo nhân viên về kỹ năng phân tích dữ liệu, tư duy phản biện và khả năng sáng tạo trong môi trường công nghệ cao.
3. Tích hợp AI vào quy trình ra quyết định
Để thích ứng, doanh nghiệp phải gắn AI với chiến lược P&L. Thay vì chạy theo công nghệ, lãnh đạo cần xác định rõ mục tiêu: rút ngắn thời gian tuyển dụng, cải thiện năng suất bán hàng, hay nâng cao trải nghiệm khách hàng. Từ đó, tổ chức mới có thể thiết kế lại công việc, phân định đâu là phần con người đảm nhận, đâu là phần AI thay thế, và đâu là nhiệm vụ cần phối hợp. Một khung kỹ năng chung cũng cần được xây dựng để nhân sự được đánh giá, đào tạo và luân chuyển phù hợp với bối cảnh AI.
4. Xây dựng văn hóa đổi mới dựa trên AI
Thích ứng AI không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là vấn đề văn hóa. Doanh nghiệp cần xây dựng một môi trường khuyến khích nhân viên thử nghiệm, học hỏi và sáng tạo với AI. Điều này đòi hỏi sự minh bạch, cởi mở và sẵn sàng chấp nhận thất bại như một phần của quá trình học tập.
Thách thức và cách vượt qua
Chuyển đổi sang thích ứng AI không phải không có thách thức. Một số rào cản phổ biến bao gồm:
- Kháng cự từ nhân viên: Nhiều nhân viên lo ngại rằng AI sẽ thay thế công việc của họ. Để giải quyết, doanh nghiệp cần truyền thông rõ ràng rằng AI là công cụ hỗ trợ, không phải thay thế con người.
- Thiếu kỹ năng: Đội ngũ nhân sự thường thiếu kỹ năng để làm việc với AI. Đào tạo liên tục và hợp tác với các chuyên gia AI là giải pháp then chốt.
- Chi phí đầu tư ban đầu: Việc triển khai AI có thể tốn kém. Doanh nghiệp cần lập kế hoạch dài hạn và ưu tiên các dự án AI có giá trị cao nhất.
Kết luận
Chuyển từ áp dụng AI sang thích ứng AI là một bước tiến chiến lược để các doanh nghiệp không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên số. Bằng cách xây dựng tư duy AI-First, đào tạo nhân sự, tích hợp AI vào quy trình ra quyết định và nuôi dưỡng văn hóa đổi mới, các nhà lãnh đạo có thể biến AI thành một động lực thúc đẩy hiệu quả quản trị và nhân sự. Những doanh nghiệp tiên phong như Unilever, IBM hay Amazon đã chứng minh rằng thích ứng AI không chỉ là một lựa chọn mà là một yêu cầu tất yếu để thành công trong tương lai.
